Type to search

Ψυχολογία & Ευεξία

Ποιο είναι το «σύνδρομο του απατεώνα» και γιατί μπορεί να το έχεις και εσύ

Share

Ονομάζεται «σύνδρομο του απατεώνα» ή αλλιώς «imposter syndrome» και αφορά φιλόδοξα, επιτυχημένα άτομα (κυρίως γυναίκες) που είναι πεπεισμένα ότι δεν αξίζουν την επιτυχία τους και φοβούνται ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να εκτεθούν για απάτη. 

Όταν η «Έλενα» μου είπε την ιστορία της, απλά δεν την πίστευα! Την γνώριζα χρόνια, από μικρό παιδί. Ήταν πάντα η καλύτερη μαθήτρια της τάξης. Εξαιρετικά οργανωτική, έξυπνη, μελετηρή, μεθοδική, κοινωνική. Το ότι πέρασε στη Νομική ήταν μάλλον αναμενόμενο για όλους μας. Άλλωστε είχαμε συνηθίσει να την βλέπουμε να επιτυγχάνει τους στόχους της. Συνέχισε τις σπουδές της, έκανε μεταπτυχιακό, βρήκε μια εξαιρετική δουλειά. Αποτελούσε σημείο αναφοράς για όλους όσους την γνώριζαν. Ωστόσο -όπως μου εξομολογήθηκε- η ίδια δεν ήταν ικανοποιημένη. Είχε άγχος, φοβόταν ότι δεν θα κατάφερνε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της δουλειάς της, ότι ήταν μια αποτυχημένη, ότι τόσα χρόνια μας «κορόιδευε» όλους μας: Τους γονείς, τους καθηγητές, τους φίλους ακόμα και τους προϊσταμένους της και κάποια στιγμή όλοι θα ανακάλυπταν ότι δεν ήταν αρκετά ικανή, ότι τους είχε ξεγελάσει. Και τότε τι θα έκανε; 

Πιστεύουν ότι όλα είναι απλώς θέμα τύχης

Η Έλενα υπέφερε από το λεγόμενο «σύνδρομο του απατεώνα». Αφορά τα άτομα τα οποία παρά τις επιτυχίες και την πορεία τους θεωρούν ότι δεν τις αξίζουν αυτές τις επιτυχίες. Ότι είναι απλοί απατεώνες που τους βοήθησε η τύχη και οι συγκυρίες να ξεγελάσουν τους άλλους και να πιστέψουν ότι είναι πιο ικανοί από ότι πραγματικά είναι. Χαρακτηρίζει μάλιστα σε μεγαλύτερο ποσοστό τις γυναίκες αντί για τους άντρες. «Υπέφερα, αγχωνόμουν πολύ ακόμα και για τα πιο απλά πράγματα, δούλευα ατελείωτα αλλά πίστευα ότι δεν αξίζω τίποτα από όλα όσα είχα καταφέρει γιατί ήμουν απλώς τυχερή. Ότι κάποια στιγμή η τύχη μου θα τελείωνε, κάποιος θα τραβούσε το πέπλο και θα αποκάλυπτε την αλήθεια γυμνή. Και τότε θα καταλάβαιναν όλοι ότι ήμουν αποτυχημένη» αναφέρει η Έλενα.
Δες εδώ: Τα σημεία που δείχνουν ότι σαμποτάρεις τον εαυτό σου

Το «σύνδρομο του απατεώνα» είναι κυρίως γένους θηλυκού

Χρωστάει το όνομά του στους ψυχολόγους Pauline Rose Clance και Suzanne Imes στην μελέτη τους το 1978, η οποία επικεντρώθηκε σε γυναίκες με υψηλές επιδόσεις. Υποστήριξαν ότι «παρά τα εξαιρετικά ακαδημαϊκά και επαγγελματικά επιτεύγματα, οι γυναίκες που βιώνουν το σύνδρομο του απατεώνα επιμένουν να πιστεύουν ότι δεν είναι πραγματικά ευφυείς και έχουν ξεγελάσει όποιον πιστεύει το αντίθετο». Ακόμη και διάσημες γυναίκες – από σούπερ σταρ του Χόλιγουντ όπως η Σαρλίζ Θίρον και η Βαϊόλα Ντέιβις μέχρι επιχειρηματίες όπως η Σέριλ Σάντμπεργκ και ακόμη και η πρώην Πρώτη Κυρία Μισέλ Ομπάμα έχουν ομολογήσει ότι το βίωσαν. Υπολογίζεται μάλιστα ότι το 25-30% των επαγγελματικά επιτυχημένων γυναικών μπορεί να πάσχουν από το σύνδρομο αυτό.
Δες εδώ: Ο κανόνας των 10 δευτερολέπτων για να παίρνεις αυτό που θέλεις

Τι προκαλεί το «σύνδρομο του απατεώνα» 

Είναι δύσκολο να ορίσουμε ποιες οι αιτίες που μπορεί κάποιος να αναπτύξει το «σύνδρομο του απατεώνα». Συναντάται σε άτομα τελειομανή που νιώθουν υπερβολική πίεση προκειμένου να αποδώσουν το 100% των ικανοτήτων τους και όταν δεν το καταφέρουν αμφισβητούν το σύνολο των προσπαθειών τους, αγχώνονται και υποφέρουν. Πρόκειται επίσης για άτομα που πάσχουν από τον λεγόμενο «φόβο της επιτυχίας» και εγκλωβίζονται ανάμεσα στην επιθυμία τους για πρόοδο και τον φόβο τους ότι θα αποτύχουν. Την λαχτάρα τους να προχωρήσουν και ταυτόχρονα το άγχος ότι δεν θα τα καταφέρουν. Τα αντιφατικά αυτά συναισθήματα τους κάνουν να παραλύουν και να μαρμαρώνουν. Ο  φόβος αυτός μπορεί να είναι ενδεικτικός και άλλων φόβων όπως ο φόβος της ευθύνης, του λάθους, της αβεβαιότητας. Το «σύνδρομο του απατεώνα» μπορεί να πυροδοτηθεί σε αυτά τα άτομα από απλά γεγονότα, όπως π.χ. με μια ειρωνία μπροστά σε μια επιτυχία τους. Ή ακόμα και όταν μετά από μια σειρά επιτυχιών αντιμετωπίσουν ξαφνικά μια αποτυχία για την οποία κάποιος τους ασκεί κριτική. Τα γεγονότα αυτά μπορεί να κάνουν το άτομα αυτά να αμφισβητήσουν το σύνολο των ικανοτήτων και των πεπραγμένων τους. 

Πώς μπορείς να ξεπεράσεις το «σύνδρομο του απατεώνα»

Αυτό από το οποίο κινδυνεύουν περισσότερο όσοι έχουν το «σύνδρομο του απατεώνα» είναι η συνεχής ναρκοθέτηση των προσπαθειών τους για πρόοδο και επιτυχία είτε αυτό αφορά τη δουλειά τους, τις σχέσεις ή τα χόμπι τους. Νιώθουν ότι δεν ανήκουν πουθενά επομένως το να αναγνωρίσουν οι ίδιοι τα επιτεύγματα τους και να υπενθυμίσουν στον εαυτό τους το πώς κέρδισαν τη θέση που έχουν, είναι το κλειδί για να μπορέσουν να το ξεπεράσουν. Το βασικότερο βέβαια προκειμένου να το καταφέρουν είναι να σταματήσουν να συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους άλλους και να αποδεχτούν τη μη-τελειότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Να ξεπεράσουν τον φόβο του λάθους και να μην θεωρούν ότι αυτό ακυρώνει οτιδήποτε έχουν καταφέρει μέχρι στιγμής.
Δες εδώ: Μήπως είσαι ο χειρότερος εχθρός σου; 4 σημεία που το αποκαλύπτουν

Σύντομες συμβουλές για να το ξεπεράσεις

  • Σκέψου ποια είσαι και τι έχεις επιτύχει. Προσπάθησε να το υπενθυμίζεις αυτό στον εαυτό σου τακτικά.
  • Μην ντρέπεσαι, μοιράσου τις σκέψεις σου με κάποιον που σε αγαπάει και σε στηρίζει. Είναι καλύτερο να επιλέξεις κάποιον από το φιλικό ή οικογενειακό σου περιβάλλον και όχι από το εργασιακό ή ακαδημαϊκό. 
  • Αποδέξου τα λάθη σου. Κανένας δεν είναι τέλειος. Κάποιες φορές μάλιστα τα λάθη είναι απαραίτητα για την πρόοδο και τις μελλοντικές μας επιτυχίες.
  • Αναζήτησε κάποιον με ανάλογο πρόβλημα και μίλα μαζί του για το πώς νιώθεις.  
  • Εάν νιώθεις ότι δεν μπορείς να το αντιμετωπίσεις μόνη σου, ζήτησε βοήθεια από έναν σύμβουλο ψυχικής υγείας.

Μια ιστορία με καλό τέλος

«Χρειάστηκε βασικά να ξεπεράσω τη μανία μου για τελειότητα, το “τι θα γίνει αν κάνω λάθος”. Έπρεπε να με πείσω ότι τίποτα δεν θα συμβεί, ότι ένα λάθος, μια αστοχία δεν σημαίνουν απολύτως τίποτα» λέει η Έλενα. «Δεν ήταν εύκολο. Προσπάθησα αρκετά, έκανα αρκετές συνεδρίες με μια ψυχολόγο αλλά δέχομαι τα πράγματα πολύ καλύτερα τώρα. Τόσο τις επιτυχίες μου, όσο και τα λάθη μου. Χωρίς άγχος, χωρίς παραπάνω πίεση, χωρίς αίσθηση αποτυχίας. Τώρα πια τα αντιμετωπίζω χωρίς να τα μεγαλοποιώ. Έχουν τις διαστάσεις που τους πρέπουν και δεν σημαίνουν τίποτα περισσότερο για τα επιτεύγματα, τον χαρακτήρα και την προσωπικότητά μου». 

Tags

Μπορεί να σας αρέσουν

Αφήστε ένα Σχόλιο

Your email address will not be published. Required fields are marked *