Νιώθεις αποτυχημένη; Ίσως φταίει ο τρόπος που μιλάς στον εαυτό σου

Μπορεί να νιώθεις άσχημη, δυστυχισμένη, στενοχωρημένη. Μπορεί να νομίζεις ότι οι άλλοι τα καταφέρνουν καλύτερα από εσένα σχεδόν στα πάντα. Μπορεί να είσαι έτοιμη να τα παρατήσεις όλα και… να πας να γίνεις πριγκίπισσα ή πιο ρεαλιστικά απλώς να εξαφανιστείς. Ωστόσο πριν αφήσεις να σε πάρει εντελώς από κάτω σκέψου… Μήπως φταίει ο τρόπος που σε αντιμετωπίζεις; Ο τρόπος που μιλάς στον εαυτό σου;

Πέρασα τα περισσότερα χρόνια της ζωής μου συγκρίνοντας τον εαυτό μου με τους άλλους. Φυσικά αυτοί οι άλλοι ήταν πάντα καλύτεροι… σε όλα! Αυτό ήταν η θλιβερή απόρροια του τρόπου που είχα μάθει ως τότε να βλέπω τον εαυτό μου, μέσα από τα μάτια των άλλων. Οι δικές μου επιτυχίες ήταν για μένα ανάξιες αναφοράς, ενώ των άλλων άπιαστο όνειρο. Οι αποτυχίες μου ακόμη χειρότερες. Μπορούσαν να με βουλιάξουν για μέρες στην θλίψη ενώ μου ήταν αδύνατο να τις βγάλω από το μυαλό μου ή να συγχωρέσω τον εαυτό μου ακόμη και ύστερα από χρόνια. Αντίθετα έκρινα παρόμοιες αποτυχίες των άλλων με μεγάλη επιείκια, τους παρηγορούσα και τους στήριζα.
Κάποια στιγμή όμως ήρθε η… επιφοίτηση. Δεν θυμάμαι για ποιο λόγο, υπήρξε πάντως μια στιγμή που θυμάμαι ότι σκέφτηκα: «Αν πιστεύεις αυτά τα πράγματα για την αποτυχία των άλλων, αν είσαι τόσο έτοιμη να τους στηρίξεις και να τους βοηθήσεις γιατί δεν κάνεις το ίδιο με τον εαυτό σου;». Από αυτή την στιγμή και μετά άρχισα να προσέχω κάθε φράση με την οποία απευθυνόμουν σε μένα και συνειδητοποίησα ότι όχι απλώς δεν έχω μιλήσει τόσο άσχημα ποτέ σε κανέναν, αλλά και ότι δεν θα έκανα ποτέ παρέα με κάποιον ο οποίος θα μου μίλαγε έτσι.
Ακόμα και σήμερα δεν πιστεύω ότι θα υπάρξει μια μέρα όπου θα μπορέσω να σωπάσω αυτήν την επικριτική φωνή μέσα μου. Νομίζω ότι θα υπάρχει για πάντα και όποτε με βρίσκει αδύναμη θα ξεπροβάλλει και θα αρχίζει να με κρίνει και να με κατακρίνει. Τουλάχιστον όμως δεν θα της επιτρέπω να μιλάει για ώρες και μέρες κάνοντάς με να νιώθω αποτυχημένη. Θα είμαι σε θέση να την αναγνωρίζω αμέσως και να της λέω το καθόλου κομψό και ευγενικό: «Σκάσε!». Γιατί νομίζω ότι είναι καλό να λες ένα «σκάσε» πότε πότε σε αυτούς που σε πληγώνουν. 

Έξι φράσεις που σε κάνουν να υποφέρεις και να νιώθεις αποτυχημένη

Θα ήθελα λοιπόν να μοιραστώ μαζί σου τις πιο συνηθισμένες φράσεις που συνήθως «ακούω» αλλά και τις φράσεις με τις οποίες τις έχω αντικαταστήσει. 

1. Τι ακούω: «Είμαι ηλίθια!» 
Με τι το έχω αντικαταστήσει: «Τώρα δεν είμαι σίγουρη ότι κατάλαβα καλά».

Είναι μια πολύ συνηθισμένη σκέψη για πολύ κόσμο. Αποδίδοντας όμως στον εαυτό μας τέτοιους χαρακτηρισμούς δεν αφήνουμε και πολλά περιθώρια βελτίωση ή εξέλιξης. Αντί για να πούμε έκανα ένα λάθος, έτσι θα το διορθώσω, εμείς απευθυνόμαστε στον εαυτό μας σα να είναι ήδη αποτυχημένος και χωρίς καμία πιθανότητα επανόρθωσης. Παίρνουμε έναν χαρακτηρισμό και τον υιοθετούμε σα να είμαστε αυτό. Όταν δε, το επαναλαμβάνουμε συχνά αρχίζουμε και το πιστεύουμε, και τελικά συμπεριφερόμαστε σα να είναι αληθινό. Αντικαθιστώντας το όμως με το «δεν κατάλαβα καλά τώρα» δείχνουμε ότι πιστεύουμε ότι πρόκειται για κάτι παροδικό, ότι μπορούμε να το διορθώσουμε και να το εξελίξουμε.

2. Τι ακούω: «Θα έπρεπε να έχω/ήμουν … μέχρι τώρα».
Με τι το έχω αντικαταστήσει: «Θα μπορούσα να έχω/ήμουν … μέχρι τώρα, ωστόσο έχω επιλέξει να έχω/είμαι …»

Σαν άνθρωποι μας αρέσει να θέτουμε προθεσμίες για οτιδήποτε κάνουμε στη ζωή μας. Για παράδειγμα μέχρι την ηλικία των … θέλω να έχω παντρευτεί, να έχω κάνει δύο παιδιά, να είμαι μάνατζερ σε επιχείρηση, να έχω αγοράσει σπίτι κ.ο.κ. Το να μην έχουμε καταφέρει να εκπληρώσουμε τους στόχους μας μέσα σε αυτά τα χρονικά πλαίσια είναι ένας από τους πιο βασικούς λόγους που μιλάμε άσχημα στον εαυτό μας. Το αποτέλεσμα αυτών των αρνητικών σκέψεων είναι ότι θεωρούμε ότι δεν αξίζουμε, ότι έχουμε αποτύχει, ότι χάσαμε όλες τις ευκαιρίες. Αντί λοιπόν να μας αντιμετωπίζουμε ως ολότητα, απομονώνουμε έναν τομέα της ζωής μας και τον μεγεθύνουμε σα να είναι όλη μας η ζωή. Αν νομίζεις ότι χρησιμοποιείς τέτοια φρασεολόγια όποτε νιώθεις ότι έχεις αποτύχει σε κάποιον δικό σου εσωτερικό στόχο, ρώτα τον εαυτό σου: «Θα μπορούσε αυτό που ζω τώρα να είναι καλύτερο από αυτό που είχα θέσει αρχικά ως στόχο;». Ίσως σε εκπλήξει ευχάριστα όταν διαπιστώσεις ότι συχνά η ζωή σε πηγαίνει σε πολύ πιο ενδιαφέροντα μονοπάτια από ότι νόμιζες. Υιοθετώντας για παράδειγμα μια φρασεολογία όπως: «Θα μπορούσα να είμαι παντρεμένη τώρα όμως εγώ επέλεξα να επικεντρωθώ στην καριέρα μου», ή «Θα μπορούσα να έχω αγοράσει ένα σπίτι αλλά επέλεξα να πάρουν τα παιδιά μου καλύτερη μόρφωση» κ.ο.κ. μιλάμε για τον εαυτό μας σαν να είμαστε ένα υπεύθυνο ον που έχει επιλογές και δρα σύμφωνα με αυτές και όχι σαν να είμαστε αποτυχημένα έρμαια της μοίρας μας.

3. Τι ακούω: «Εγώ φταίω για όλα».
Με τι το έχω αντικαταστήσει: «Έχω μερίδιο της ευθυνης σε ότι έγινε αλλά είμαι υπεύθυνη μόνο για τις δικές μου αποφάσεις και πράξεις».

Η ανάληψη ευθυνών για το σύνολο μιας κατάστασης, η οποία συμπεριλαμβάνει τις ενέργειες και άλλων ανθρώπων μπορεί να είναι εξαιρετικά ζημιογόνα για τον ψυχισμό μας και αιτία πολλών αρνητικών σκέψεων. Η αλήθεια είναι ότι οι άλλοι είναι εξίσου υπεύθυνοι για τις πράξεις τους όπως είμαστε και εμείς για τις δικές μας. Θα πρέπει λοιπόν να είμαστε σε θέση να παρατηρούμε τις καταστάσεις στις οποίες συμμετέχουμε ώστε να μπορούμε να είμαστε όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικοί στο ρόλο που παίζει ο καθένας από τους εμπλεκόμενους και εμείς.

4. Τι ακούω: «Δεν θα έπρεπε ποτέ να έχω κάνει…».
Με τι το έχω αντικαταστήσει: «Εάν δεν είχε συμβεί αυτό, τότε εγώ…».

Το να μετανιώνεις για κάτι είναι μεγάλη πηγή δυσφορίας και αρνητικών σκέψεων. Συμβαίνει πάντα όταν αναλογίζεσαι το παρελθόν σου, αυτά που έκανες και που δεν τα κατάφερες καλά, και «χτυπάς» αλύπητα τον εαυτό σου για τις πράξεις ή για την αδράνειά σου νιώθοντας αποτυχημένη και περίλυπη. Η αλήθεια όμως είναι ότι συχνά σφάλλουμε στην κριτική μας για το παρελθόν μας και νιώθουμε αποτυχημένοι χωρίς όμως να είναι έτσι. Χρειάζεται να αναζητήσουμε τις θετικές πλευρές ακόμα και των πιο άσχημων εμπειριών και πράξεων της ζωής μας. Δεν είναι εύκολο. Μπορεί να χρειαστούν χρόνια για το καταφέρουμε. Βοηθά πάντως πολύ να βρούμε τα σημερινά οφέλη που είχαν οι παλιές μας πράξεις ακόμα και αν έχουμε μετανιώσει. Μπορούμε για παράδειγμα να πούμε: «Εάν διάβαζα και είχα καλούς βαθμούς στο σχολείο, μπορεί να μην είχα φτιάξει τη δική μου επιχείρηση». Ή «εάν δεν είχα απατήσει το Γιώργο και δεν χωρίζαμε, μπορεί να μην είχα φύγει από την πόλη μου και να γνώριζα το Γρηγόρη που είναι ο έρωτας της ζωής μου». Είναι δύσκολο να συγχωρήσουμε τον εαυτό μας για πολλές από τις πράξεις μας ωστόσο είναι πολύ σημαντικό να είμαστε σε θέση να διακρίνουμε τις κάποιες ωφέλειες που προέκυψαν από αυτές έστω και αν είναι πολύ μικρές.

5. Τι ακούω: «Θα πρέπει να νομίζουν ότι εγώ είμαι…».
Με τι το έχω αντικαταστήσει: «Οι πράξεις και οι σκέψεις των άλλων είναι δικές τους τίποτα περισσότερο ή λιγότερο. Δεν σημαίνουν τίποτα για μένα».

Το να λαμβάνουμε τόσο σοβαρά την γνώμη των άλλων για εμάς είναι σίγουρα αιτία δυστυχίας που οδηγεί σε ατελείωτα «κατηγορώ» του εαυτού μας εναντίον μας. Όταν νομίζουμε ότι γνωρίζουμε τι σκέφτονται ή νιώθουν οι άλλοι για εμάς και ότι αυτά είναι αρνητικά και άσχημα, αρχίζουμε να επιπλήτουμε και να επικρίνουμε τον εαυτό μας για την αποτυχία μας να είμαστε αρεστοί. Και το τρελό είναι ότι δεν είμαστε ούτε καν σίγουροι ότι είναι έτσι. Απλώς το υποθέτουμε. Στην πραγματικότητα τα συμπεράσματά μας αυτά, είναι η αντανάκλαση τού τι πιστεύουμε εμείς για τον εαυτό μας και όχι αυτό που οι άλλοι πραγματικά σκέπτονται για μας. Εμείς είμαστε αυτοί που νιώθουν αποτυχημένοι, ελλιπείς, μίζεροι, λίγοι. Το μυστικό εδώ είναι να αλλάξουμε την φρασεολογία μας αναγκάζοντας τον εαυτό μας να επικεντρωθεί στα γεγονότα και όχι στις υποθέσεις. Γιατί στην πραγματικότητα δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τι πραγματικά νιώθουν ή σκέφτονται οι άλλοι για μας. Οπότε αποδεχόμαστε τα πράγματα ως έχουν. Αντί για παράδειγμα να λέμε: «Δεν με πήρε στην ομάδα του γιατί δεν είμαι αρκετά ικανή», να λέμε: «Το μόνο που συνέβη είναι ότι δεν με πήρε στην ομάδα του. Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο. Αυτό δεν σημαίνει τίποτα για μένα ή για την αξία μου ως επαγγελματία».

6. Τι ακούω: «Γιατί δεν μπορώ να είμαι σαν αυτήν/όν/ούς;».
Με τι το έχω αντικαταστήσει: «Πράγματι τα καταφέρνει/ουν πολύ καλά. Μπορούμε όμως όλοι μας να γίνουμε καλύτεροι».

Το να συγκρίνουμε συνεχώς τον εαυτό μας με τους άλλους, να βλέπουμε σε αυτούς χαρακτηριστικά τους ανώτερα από τα δικά μας και να κατακρίνουμε τον εαυτό μας ότι δεν μπορούμε να είμαστε τόσο καλοί μας δημιουργεί αισθήματα απογοήτευσης, αποτυχίας και κατωτερότητας. Στην πραγματικότητα συγκρίνουμε το πώς νιώθουμε εμείς εσωτερικά, με το πώς φαίνονται και φέρονται αυτοί εξωτερικά. Είναι μια σύγκριση ανόμοια και γι’ αυτό λάθος, επειδή πάντα θα βγαίνουμε εμείς ζημιωμένοι να υποφέρουμε. Οι ρίζες της βρίσκονται στις κοινωνικές αντιλήψεις σχετικά με το τι είναι ωραίο, σημαντικό, επιτυχημένο. Ωστόσο ποιος ορίζει τι είναι ωραίο, σημαντικό, επιτυχημένο; Πώς μπορεί κάποιος να το αποφασίσει και να βγάλει έναν γενικό κανόνα; Την επόμενη φορά που θα νιώσεις το σαράκι της σύγκρισης να σε τριβελίζει σταμάτα μια στιγμή και επικεντρώσου στις διαφορές σου με τον άλλο. Δες πώς ο καθένας μας είναι μοναδικός και έχει τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Εσύ έχεις τα δικά σου, κάποιοι άλλοι έχουν τα δικά τους. Νιώσε καλά με αυτό. Και αντί να βλέπεις τη ζωή ως έναν διαρκή ανταγωνισμό, δες την σαν συνεργασία. «Πράγματι τα καταφέρνει πολύ καλά στην οργάνωση της δουλειάς. Εγώ πάλι είμαι πολύ καλή στο χειρισμό του προσωπικού. Μαζί μπορούμε να βελτιώσουμε το περιβάλλον εργασίας».