Μαρία Βρανοπούλου: Όσο πιο μακριά ταξιδεύω, τόσο πιο πολύ αναγνωρίζω την ανεκτίμητη αξία της χώρας μου

Η Μαρία Βρανοπούλου ταξιδεύει από παιδί. Σήμερα παίρνει στα ταξίδια της και παιδιά της για να γνωρίσουν τον κόσμο γιατί όπως λέει: «η επαφή με άλλους λαούς και πολιτισμούς τους μεταφέρει πολύτιμα διδάγματα που αν τους τα λέγαμε σαν μάθημα, μάλλον δε θα μας άκουγαν». Απόρροια των περιπετειών τους είναι το ιδιαίτερα ενδιαφέρον και διασκεδαστικό κανάλι στο YouTube: Traveling with kids

Τα ταξίδια για τη Μαρία Βρανοπούλου δεν σημαίνουν απαραίτητα διακοπές και ξεκούραση. Αντίθετα είναι συνώνυμα με την περιπέτεια και την γνώση που αποκομίζεις όταν έρχεσαι σε επαφή με διαφορετικούς ανθρώπους και κουλτούρες. Η ίδια ταξιδεύει από παιδί έχοντας γυρίσει πάνω από 70 χώρες! Και αν φαντάζεσαι ότι ο ερχομός των παιδιών της την περιόρισε, θα σε στενοχωρήσω. Ούτε για μια στιγμή δεν θυσίασε την αγάπη της για την εξερεύνηση νέων τόπων εξαιτίας των παιδιών. Αντίθετα μαζί με τον σύζυγό της Θοδωρή Αναγνωστόπουλο το είδαν σαν μια ευκαιρία να δεθούν περισσότερο σαν οικογένεια παίρνοντας μαζί τους και τα παιδιά, τον Αλέξανδρο αρχικά και τη Μαριάννα στη συνέχεια. Έτσι σε ηλικία 9 ετών ο Αλέξανδρος έχει πλέον ταξιδέψει σε 32 χώρες και η μικρή Μαριάννα, σε ηλικία 3 ετών σε 16. Απόρροια των εμπειριών τους είναι η δημιουργία ενός καναλιού στο YouTube, το Traveling with kids Εκεί με πολύ χιούμορ αφηγούνται τις ταξιδιωτικές ιστορίες τους, τα μέρη που επισκέπτονται, τις αντιδράσεις των παιδιών στην επαφή τους με νέους πολιτισμούς.

Τα βιντεάκια τους είναι ωραία όχι μόνο γιατί βλέπεις τοπία, ανθρώπους και κουλτούρες που δεν έχεις ξαναδεί. Αυτά ίσως μπορείς να τα δεις και σε ένα ντοκιμαντέρ. Είναι ωραία επειδή έχουν μια αλλιώτικη ματιά με την οποία θα ταυτιστείς. Αυτήν της οικογένειας που μοιράζεται εμπειρίες και σφυρηλατεί γερούς δεσμούς μεταξύ των μελών της. Υπάρχουν παιδιά που γελάνε, κλαίνε, γκρινιάζουν, θαυμάζουν, μαθαίνουν και θα μπορούσαν να είναι τα δικά σου παιδιά… Υπάρχουν οι γονείς που αγχώνονται, που προσπαθούν να τα έχουν όλα σε πρόγραμμα, που αγωνιούν να πάνε όλα καλά και όλα αυτά κρυμμένα πίσω από ένα χαμόγελο ηρεμίας ώστε τα παιδιά να μην αντιληφθούν τίποτα, να παραμείνουν ξέγνοιαστα. Και κάπου εκεί νιώθεις να μπαίνεις και εσύ για λίγο μέσα στην ιστορία ξεχνώντας τα δικά σου προβλήματα. Η Μαρία Βρανοπούλου είναι αναμφισβήτητα ένας ξεχωριστός άνθρωπος και χαίρομαι που δέχτηκε να μας μιλήσει για τις εμπειρίες της.

Καταρχάς να σου εκφράσω το θαυμασμό μου. Κάνεις αυτό που πάντα ήθελα να κάνω στη ζωή μου και δεν το έχω κάνει: Κάνεις ταξίδια και γνωρίζεις τον κόσμο. Πώς σου γεννήθηκε αυτή η επιθυμία;

Ξεκίνησα να ταξιδεύω στο εξωτερικό από μικρή ηλικία με τους γονείς μου. Θυμάμαι το πρώτο μας ταξίδι ήταν, όταν ήμουν 6 ετών, στην Τυνησία. Τα ταξίδια για εξερεύνηση ήταν τρόπος ζωής για τους γονείς μου. Ο πατέρας μου ήταν ιστορικός και πολύ διαβασμένος άνθρωπος, και πάντα, όπου κι αν πηγαίναμε, είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό,  ήξερε να μας πει την ιστορία πίσω από κάθε πέτρα που βλέπαμε. Μέσα από τις διηγήσεις του πατέρα μου ζωντάνευε η ιστορία του τόπου, το παρελθόν  και γίνονταν όλα πολύ πιο μαγικά για εμένα.
Επίσης, η μεγάλη αγάπη του πατέρα μου ήταν ο Μέγας Αλεξανδρος και κάναμε πολλά ταξίδια – οδοιπορικά ακολουθώντας τα χνάρια του στη Συρία, στην Ιορδανία, στο Ιράν, Ιράκ, Πακιστάν κλπ. Από αυτά τα οδοιπορικά μάλιστα προέκυψαν και μια σειρά από βιβλία: Τα οδοιπορικά στον Άγνωστο,  εκτός Ελλάδος Ελληνισμό. Έτσι νομίζω πως ξεκίνησε η επιθυμία μου για ταξίδια, εξερεύνηση  και περιπέτεια.

Νομίζω ότι ήσουν και εσύ μέλος της πρώτης ελληνικής αποστολής που έφτασε στη φυλή των Καλάς στο Πακιστάν, το 1992, και η οποία υποστηρίζει πως κατάγεται από τους στρατιώτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Πώς ήταν αυτό; Εννοώ και το ταξίδι αλλά και η συνάντησή σας μαζί τους.

Θα μπορούσα να πω πως αυτό το οδοιπορικό στο Πακιστάν ήταν η πιο ξεχωριστή εμπειρία που έχω ζήσει. Οι εικόνες που βλέπαμε λίγο είχαν αλλάξει από την εποχή του Μάρκο Πόλο. Ανεβήκαμε με τζιπ στον Ινδικό Καύκασο, στους πρόποδες των Ιμαλαϊων, κοντά στα σύνορα με το Αφγανιστάν, όπου σε υψόμετρο 3.500 μέτρων κατοικούν οι Καλάς, μια φυλή που με περηφάνια δηλώνει πως κατάγεται από τους στρατιώτες του Μ. Αλέξανδρου, οι οποίοι χάθηκαν στα βουνά αυτά κατά την εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου και παντρεύτηκαν ντόπιες γυναίκες. Ζώντας απομονωμένοι σε τέτοιο υψόμετρο, διατήρησαν τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά τους (ανοιχτόχρωμο δέρμα, ξανθά μαλλιά, γαλαζοπράσινα μάτια) και τις ειδωλολατρικές συνήθειές τους (πχ. καλλιεργούν και πίνουν κρασί, κάτι που απαγορεύεται στον υπόλοιπο μουσουλμανικό πληθυσμό του Πακιστάν). Γι’ αυτό και οι μουσουλμάνοι τούς αποκαλούν Καφίρ, δηλαδή απίστους.  Μετά από 6 ώρες οδήγησης σε δρόμο κακοτράχαλο και επικίνδυνο φτάσαμε επιτέλους στο πρώτο χωριό. Η υποδοχή που μας έκαναν ήταν συγκινητική. Ήμασταν οι πρώτοι Έλληνες που φτάναμε εκεί και θυμάμαι χαρακτηριστικά να μας λένε σε σπαστά αγγλικά «me you brothers». To να βρίσκεσαι 5.000 χλμ μακριά από την Ελλάδα, ψηλά στα βουνά του Καυκάσου και να σου λένε κάποιοι (που δεν έχουν φύγει ποτέ από το χωριό τους, ούτε υπήρχε εκεί τηλεόραση, ράδιο κ.λπ.) πως είμαστε αδέρφια, ήταν μια στιγμή πολύ συγκινητική και αποδεικνύει την αγάπη που νιώθουν οι ντόπιοι για τον Μεγάλο Αλέξανδρο, μια αγάπη που έχει περάσει μέσα στους αιώνες μέσω της προφορικής παράδοσης. 

Απίστευτη εμπειρία, πραγματικά! Πες μου, φοβήθηκες ποτέ; Υπήρξε στιγμή που να σκέφτηκες π.χ. ότι ένα μέρος μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνο, ότι μπορεί να σε κλέψουν ή κάτι ανάλογο; Και τελικά ένιωσες ποτέ να κινδυνεύεις;

Nαι, έχουν υπάρξει πολλές φορές που έχω φοβηθεί, μάλιστα είναι τόσες πολλές που δεν ξέρω ποια να πρωτοδιαλέξω. Αλλά ευτυχώς μετά τα θυμάμαι και γελάω. Θυμάμαι να φοβάμαι για παράδειγμα, όταν πετούσαμε με ένα μικρό αεροπλανάκι πάνω από τον Αμαζόνιο και εγώ βλέποντας τριγύρω όσο φτάνει το μάτι ατελείωτη ζούγκλα, να σκέφτομαι ότι, αν πέσουμε εδώ, ακόμα και αν γλιτώναμε από το αεροπορικό, για πόσες ώρες θα καταφέρναμε να επιβιώσουμε σε αυτό το μέρος. Επίσης, στην Ζάμπια, να είναι βράδυ, να μη βρίσκουμε ξενοδοχείο να μείνουμε και να οδηγούμε στη μέση του πουθενά, σε  έναν παντελώς έρημο και δύσκολο χωματόδρομο, μέσα στο απόλυτο σκοτάδι, ψάχνοντας να βρούμε ένα κατάλυμα για διανυκτέρευση. Εκεί είχα φοβηθεί πολύ.
Ακόμα είχα φοβηθεί στη Μογγολία, ένα βράδυ, που είχαμε πάει σε ένα μέρος 3 μέρες δρόμο μακριά από οποιοδήποτε χωριό. Ήμασταν ψηλά στα βουνά, μέναμε σε σκηνές (δεν υπήρχαν φυσικά δωμάτια ή οποιοδήποτε κτίσμα εκεί) και εκείνο το βράδυ άρχισε να φυσάει δυνατός αέρας και να βρέχει έντονα. Η σκηνή χτύπαγε πάνω μας, νόμιζα πως θα πετάξει να φύγει. Εξοπλισμό κατάλληλο δεν είχαμε. Με θυμάμαι να μην μπορώ να κοιμηθώ και να σκέφτομαι «Θεέ μου πού βρίσκομαι, αν συμβεί κάτι, τι θα κάνουμε;». Είχαμε και τον 6.5 ετών Αλέξανδρο τότε μαζί μας και αυτό φυσικά αύξανε το άγχος.
Τέλος, είχα φοβηθεί στην Παπούα Νέα Γουινέα, ένα μέρος όπου επικρατούσαν αρκετά πρωτόγονες καταστάσεις. Μας είχαν προειδοποιήσει για ένοπλες ληστείες, για απαγωγές, για επιθέσεις. Δεν ξέρω αν πράγματι κινδυνεύαμε τόσο, πάντως μετά τη Δύση του ηλίου δεν βγαίναμε  έξω. Και στις φυλές πού είχαμε επισκεφθεί μέσα στη ζούγκλα κυκλοφορούσαμε πάντα συνοδεία του αρχηγού της φυλής. 

Η Μαρία Βρανοπούλου, η Μαριάνα και ο Αλέξανδρος μαζί με τον αρχηγό της φυλής.

Η αλήθεια είναι ότι είναι λίγο κωμικοτραγικά όλα αυτά. Τώρα δηλαδή που σε ακούω μου φαίνονται πολύ αστεία, αλλά είμαι σίγουρη ότι αν ήμουν στη θέση σου θα έτρεμα και εγώ. Ποιο από τα ταξίδια που έχεις κάνει σε έχει εντυπωσιάσει περισσότερο; Υπάρχει κάποιος τόπος που θα ήθελες να επιστρέφεις ξανά και ξανά;

Από τα πιο εντυπωσιακά μέρη που έχω πάει είναι τα νησιά Γκαλαπάγκος. Βρίσκονται στον Ειρηνικό Ωκεανό, 1000 χιλιόμετρα μακριά από το Εκουαδόρ. Πρόκειται για ηφαιστειογενή νησιά, τα οποία έχουν δημιουργηθεί από υποθαλάσσιες ηφαιστειακές εκρήξεις και φιλοξενούν πλήθος σπάνιων ζώων, πουλιών και ψαριών. Το εκπληκτικό είναι πως, επειδή δεν κατοικήθηκαν ποτέ από ανθρώπους, δεν έχουν αναπτύξει το ένστικτο του φόβου προς τον άνθρωπο κι έτσι όταν πας εκεί, αντί να κυνηγάς εσύ να δεις τα ζώα, έρχονται αυτά σε εσένα για να σε παρατηρήσουν. Εκεί κολύμπησα και έπαιξα για πρώτη φορά στο νερό με φώκιες, για πρώτη φορά είδα κάτι πολύ αστεία πουλιά με γαλάζιες πατούσες (blue footed booby ή γαλαζοπόδαρη σούλα), εκεί υπάρχουν τα μοναδικά στον κόσμο θαλάσσια ιγκουάνα και τόσα άλλα. Ένα επίσης μοναδικό στοιχείο των νησιών αυτών είναι  πως, επειδή το κάθε νησί έχει διαφορετική γεωμορφολογία, τα διάφορα είδη ζώων που ζουν εκεί αναγκάστηκαν να εξελιχθούν διαφορετικά προκειμένου να επιβιώσουν. Λέγεται μάλιστα πως ο Δαρβίνος συνέλαβε τη θεωρία της εξέλιξης σε αυτά τα νησιά. Εκεί είδαμε σε νησιά βραχώδη χωρίς βλάστηση τα ιγκουάνα που έπρεπε να μάθουν να κολυμπούν για να βρουν τροφή ή σε νησιά με ψηλή βλάστηση χελώνες με μακρύ λαιμό προκειμένου να μπορέσουν να φτάσουν την τροφή τους. 

Έχοντας ταξιδέψει τόσο πολύ και έχοντας γνωρίσει τόσο διαφορετικά μέρη, έχει αλλάξει η σχέση σου με την Ελλάδα;

Θεωρώ πως η Ελλάδα είναι πραγματικά το μέρος που «διάλεξαν οι θεοί». Όσο πιο μακριά ταξιδεύω, τόσο πιο πολύ αναγνωρίζω την ανεκτίμητη αξία της χώρας μου. Η Ελλάδα έχει φανταστικά τοπία, πλουσιότατη χλωρίδα και πανίδα, χωριά γραφικά, θάλασσες καθαρές και καταγάλανες, βαθιά ιστορία και εντυπωσιακά μνημεία, μικρούς κρυμμένους παραδείσους διάσπαρτους σε όλη την χώρα. Είναι μια χώρα  πανέμορφη και πάνω από όλα ασφαλής. Δεν είναι τυχαίο που θεωρείται κορυφαίος τουριστικός προορισμός από όλο τον κόσμο.

Μαζί με τον σύζυγό σου, Θοδωρή Αναγνωστόπουλο, είχατε κάνει πολλά ταξίδια πριν αποκτήσετε τα παιδιά σας. Και εκεί που θα πίστευε κανείς ότι, εντάξει, τώρα πια έχετε ζήσει τη ζωή σας, θα καταλαγιάσετε και θα μεγαλώσετε τα παιδιά, εσείς κάνετε την ανατροπή και αποφασίζετε να συνεχίσετε να γυρνάτε τον κόσμο μαζί με τα παιδιά που αν δεν κάνω λάθος ήταν σε νηπιακή ηλικία. Πόσο δύσκολο στάθηκε να πάρετε αυτή την απόφαση;

Δεν σκεφτήκαμε ούτε για μια στιγμή πως θα σταματήσουμε να ταξιδεύουμε μετά τον ερχομό των παιδιών μας. Για εμάς ήταν φυσική η εξέλιξη: το μόνο που άλλαξε ήταν πως είχαμε μαζί μας ένα μωρό (αργότερα 2) και μια παραπάνω βαλίτσα. Πήραμε δηλαδή την απόφαση πως δε θα αλλάξουμε τρόπο ζωής για τα παιδιά, αλλά αντίθετα θα μαθαίναμε στα παιδιά μας πώς να προσαρμοστούν αυτά στον δικό μας τρόπο ζωής. Έτσι κι έγινε. Ο Αλέξανδρος 8 μηνών έκανε ένα road trip από την Αλάσκα μέχρι το Σαν Ντιέγκο. Έχει μάθει να ταξιδεύει και να υπομένει τις πολύωρες διαδρομές είτε στο αεροπλάνο είτε στο αυτοκίνητο χωρίς να παραπονιέται. Το ίδιο έμαθε αργότερα και η Μαριάννα. Τα δικά μας παιδιά δε θα ρωτήσουν ποτέ «Πότε φτάνουμε;» (μάλλον γιατί φοβούνται την απάντηση ).

Ο Θοδωρής Αναγνωστόπουλος μαζί με τη Μαριάνα.

Τι άλλαξε στον τρόπο που ταξιδεύετε τώρα που έρχονται και τα παιδιά μαζί σας;

Βέβαια, από τότε που κάναμε παιδιά, επιλέγουμε με περισσότερη προσοχή τους προορισμούς μας, για παράδειγμα δεν πάμε σε μέρη με επικίνδυνες νόσους, όπως malaria, δεν πάμε σε περιοχές ασταθείς πολιτικά, ούτε επιλέγουμε αεροπορικές εταιρείες που δεν είναι αξιόπιστες. 

Πώς αντιλαμβάνονται τα παιδιά τη γνωριμία τους με τόσο διαφορετικούς λαούς και πολιτισμούς; Τους αρέσει που ταξιδεύουν;

Τα παιδιά περιμένουν πώς και πώς το επόμενο ταξίδι. Τους αρέσει πολύ να ταξιδεύουν, τους αρέσει η εξερεύνηση, τους αρέσει να βλέπουν κάτι διαφορετικό. Όσο μάλιστα πιο περιπετειώδες είναι το ταξίδι, τόσο καλύτερα γι’ αυτά. Η επαφή με άλλους λαούς και πολιτισμούς τους μεταφέρει πολύτιμα διδάγματα, που αν τους τα λέγαμε σαν μάθημα, μάλλον δε θα μας άκουγαν. Για παράδειγμα, όταν ο Αλέξανδρος επισκέφτηκε τις πρωτόγονες φυλές στην Αιθιοπία, είδε τους ανθρώπους να ζουν σε φτωχικές καλύβες και είδε στη φωτιά να βράζει το μοναδικό φαγητό όλης της ημέρας, ένα χυλό, έμαθε εκείνη την μέρα τι σημαίνει φτώχια, πως δεν ζουν όλοι οι άνθρωποι κάτω από τις ίδιες συνθήκες, έμαθε τη σημασία της ευγνωμοσύνης και να αναγνωρίζει τα καλά στη ζωή του. Μέσα από την επαφή με άλλους πολιτισμούς έχει μάθει επίσης να εκτιμά τη διαφορετικότητα και την πολυπολιτισμικότητα. Πιο μικρός βέβαια μπερδευόταν λιγάκι, π.χ. μετά από το ταξίδι στην Ναμίμπια, όταν πήγαμε στη Σκύρο μας ρωτούσε γιατί δεν είναι μαύροι εδώ οι άνθρωποι ή όταν πήγαμε στη Σαμοθράκη νόμιζε πως βρισκόμαστε σε άλλη χώρα και όταν είδε την ταμπέλα “προσοχή κατσίκες» φώναξε με ενθουσιασμό «Κοίτα μαμά, έχει Kudu εδώ!» 

Ο Αλέξανδρος και ο ελέφαντάς του.

Τι θα συμβούλευες τους γονείς που θα ήθελαν και αυτοί να ταξιδέψουν σε έναν ξένο τόπο μαζί με τα παιδιά τους; Τι δυσκολίες μπορεί να συναντήσουν και πώς θα μπορούσαν να προετοιμάσουν τα παιδιά γι’ αυτή την περιπέτεια.

Οι δυσκολίες είναι αναμενόμενες. Κατά τη διάρκεια πολύωρων διαδρομών μπορεί να υπάρξει ανία, γκρίνια, τσακωμοί… Εκεί καλό είναι οι γονείς να έχουν προνοήσει να έχουν φέρει μαζί τους βιβλία, δημιουργικά παιχνίδια, ταινία σε κάποιο τάμπλετ. Εμείς πολλές φορές στο αυτοκίνητο είτε τραγουδάμε όλοι μαζί είτε παίζουμε παιχνίδια γνώσεων (απλών, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού).
Καλό είναι επίσης, οι γονείς να έχουν διαβάσει για το μέρος που πάνε και να έχουν έρθει σε επαφή με ένα τοπικό πρακτορείο. Εμάς μας διευκολύνει να έχουμε από πριν οργανώσει το πρόγραμμα της κάθε μέρας, παρά να ψάχνουμε εκεί να βρούμε τι θα κάνουμε, γιατί όταν υπάρχουν τα παιδιά μαζί, δεν υπάρχει ούτε χρόνος ούτε ηρεμία για διάβασμα και προγραμματισμό της τελευταίας στιγμής.
Ακόμα, η εμπειρία μάς έχει διδάξει ότι, όσο πιο έντονο και «περιπετειώδες» είναι το πρόγραμμα, τόσο πιο πολύ ενθουσιάζονται τα παιδιά και ακολουθούν με ενδιαφέρον. Οι δραστηριότητες στη φύση με στόχο π.χ. θα περπατήσουμε για να βρούμε ζώα, για να φτάσουμε σε εκείνη τη σπηλιά, για να βρούμε το ποτάμι, ή πάμε να κολυμπήσουμε να δούμε πολύχρωμα ψαράκια, μετατρέπουν την όλη δραστηριότητα σε παιχνίδι εξερεύνησης. Επίσης, όταν φτιάχνουμε ιστορίες για αυτό που πάμε να δούμε, π.χ. στο κάστρο αυτό ζούσε ένας βασιλιάς που… ή σε αυτό το χωριό τα παλιά τα χρόνια ζούσε μια κοπέλα που…, η ιστορία του τόπου ζωντανεύει μέσα από τη φαντασία των παιδιών και αυξάνεται το ενδιαφέρον τους.
Τέλος, είναι απαραίτητο να παίρνουν πάντα οι γονείς ταξιδιωτική ασφάλεια και φυσικά ένα βαλιτσάκι με φάρμακα πρώτης ανάγκης για κάθε ενδεχόμενο. Αυτά και … καλό ταξίδι! 

Bio

Η Μαρία Βρανοπούλου εργάζεται ως φιλόλογος στο Γυμνάσιο του Κολλεγίου Αθηνών. Έχει σπουδάσει Ιστορία και Αρχαιολογία στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών και συνέχισε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Birmingham. Έχει παρακολουθήσει πλήθος σεμιναρίων και συνεδρίων σε θέματα εκπαιδευτικά, ιστορικά, περιβαλλοντικά, θέματα εκπαιδευτικής τεχνολογίας, ψυχολογίας κλπ, ενώ έχει ταξιδέψει σε 70 χώρες.