Έτσι θα διαχειριστείς τον θυμό σου για να τον μετατρέψεις σε θετική δύναμη!

Μήπως δυσκολεύεσαι να συγκρατήσεις τα νεύρα σου; Μήπως χάνεις εύκολα την ψυχραιμία σου και θυμώνεις υπερβολικά με τα παιδιά ή τους φίλους σου; Ή μήπως θεωρείς ότι ο θυμός είναι ένα συναίσθημα «κακό», και τον καταπνίγεις πίσω από μια αγγελική μάσκα και ένα δειλό χαμόγελο; Ε, λοιπόν οι σύγχρονες έρευνες έρχονται να δικαιώσουν το θυμό, αρκεί βέβαια να μάθεις πώς να τον διαχειριστείς για να τον μετατρέψεις σε θετική δύναμη! 

Στην καθημερινότητά μας τείνουμε να διακρίνουμε τα συναισθήματα σε «θετικά» -που μας εξασφαλίζουν μια ευτυχισμένη και αποδεκτή τάση ζωής- και «αρνητικά», που μας γεμίζουν μιζέρια και δυστυχία. Αυτή η υπεραπλουστευμένη διάκριση, μπορεί αντί να μας οδηγήσει σε μια ουσιαστικά «θετική» στάση ζωής –όπου τα προβλήματα λαμβάνονται σοβαρά υπ’ όψιν ωστόσο υιοθετείται ένας αισιόδοξος τρόπος χειρισμού τους– να μας κάνει να τα αντιμετωπίζουμε ελαφρά ευχόμενοι και ελπίζοντας ότι όλα θα πάνε καλά από μόνα τους αρκεί εμείς να κάνουμε «θετικές» σκέψεις. Σ’ αυτό το πλαίσιο, ο θυμός χαρακτηρίστηκε «αρνητικός» και επομένως ανεπιθύμητος.

Κατανόησε το θυμό σου και μετέτρεψέ τον σε θετική δύναμη

Είναι όμως πράγματι έτσι; Ο θυμός είναι ένα από τα κύρια συναισθήματά μας και παίζει σημαντικό ρόλο για την επιβίωσή μας. Έχει τις ρίζες του στην παιδική μας ηλικία, και είναι τόσο καθοριστικό, πού από εκείνη τη στιγμή και έπειτα, μας συντροφεύει και προσαρμόζει, κυρίως υποσυνείδητα, αλλά και συνειδητά, την όποια συμπεριφορά μας απέναντι σε κίνδυνο ή απειλή. Μας προειδοποιεί όταν αδικούμαστε, όταν μας πληγώνουν, όταν προσφέρουμε πολλά και παίρνουμε λίγα, όταν τα όρια μας παραβιάζονται, όταν περιφρονούν την αξία ή τη δουλειά μας… Αυτός, ο ίδιος, ο πόνος που μας προκαλεί, μας σπρώχνει να πούμε «όχι, φτάνει!» και να διεκδικήσουμε αυτό που μας ανήκει. Μας παρακινεί  να θέσουμε τα όρια μας, και μέσω αυτών να αισθανθούμε πιο ασφαλείς. Αυτά είναι τα συμπεράσματα που φαίνεται να καταλήγει μια έρευνα του Harvard Medical School, που διεξήχθη από τον καθηγητή George Vaillant: «Αυτοί που ξέρουν πώς να εκφράζουν τον θυμό τους αποφεύγοντας τις εκρήξεις και τις αυτοκαταστροφικές συνέπειες της ανεξέλεγκτης οργής, έχουν καταφέρει κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για την συναισθηματική τους ανάπτυξη και την πνευματική τους υγεία».

Ο θυμός του «καλού» παιδιού στην εργασία

Τείνουμε να πιστέψουμε, ότι ο θυμός εκφράζεται μόνο μέσα από μια επιθετικότητα, με φωνές και έντονες χειρονομίες. Όμως υπάρχει και ο θυμός των «καλών» παιδιών, αυτών που ποτέ δεν παραδέχονται ότι έχουν θυμώσει, που έχουν μάθει να τον καταπιέζουν τόσο πολύ, ώστε σχεδόν να τον αγνοούν και είναι συνήθως μια συμπεριφορά τυπική στο χώρο εργασίας. Το μοντέλο είναι γνωστό, κανείς δεν θέλει να έχει για αφεντικό τον οξύθυμο φωνακλά, όμως οι έρευνες καταλήγουν ότι ούτε το «παγωμένο», ανέκφραστο αφεντικό είναι αγαπητό ή προάγει το καλό κλίμα και την απόδοση των εργαζομένων. Αυτό συμβαίνει επειδή ο καταπιεσμένος θυμός, σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Ένωση, οδηγεί σε συμπεριφορές παθητικο – επιθετικές, όπως προσπάθεια εκδίκησης και χωρίς ποτέ να εξηγηθεί στον άλλο ο λόγος, κουτσομπολιά πίσω από την πλάτη, κυνισμό και κακόβουλο χιούμορ, και έντονα, παράλογα ξεσπάσματα για ασήμαντη συνήθως αφορμή. Είναι αυτό που λέμε «η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι». Ξαφνικά το συσσωρευμένο συναίσθημα ξεσπά και συμπαρασύρει κάθε έννοια λογικής. Το να εκσφενδονίζει κανείς αντικείμενα και να ουρλιάζει είναι απαράδεκτο, όμως το να εκφράζει τη δυσαρέσκεια και το θυμό του δείχνει ενδιαφέρον για το τι συμβαίνει και οδηγεί στην εξεύρεση λύσεων που αυξάνουν την παραγωγικότητα.

Ο θυμός στην οικογένεια  

Το ίδιο συμβαίνει και στην οικογένεια. Ο ψυχρός ανέκφραστος γονιός προξενεί στα παιδιά του το ίδιο στρες που προκαλεί και ο επιθετικός με τις απειλές του. Η έλλειψη έκφρασης συναισθήματος γι’ αυτά που συμβαίνουν, δημιουργεί μια κατάσταση αναμονής και άγχους για το επόμενο ξέσπασμα, που επιβαρύνει την ατμόσφαιρα κάνοντας την οικογενειακή σχέση δυσλειτουργική και ασφυκτική για τα μέλη της. Κάτω από τέτοιου είδους συνθήκες, είναι πολύ πιθανόν κάποιοι να οδηγηθούν ακόμη και σε κατάσταση κατάθλιψης, που δεν είναι άλλο παρά θυμός στραμμένος εσωτερικά. Σύμφωνα με την American Association for Marriage and Family Therapy, ο θυμός –κρυφός ή φανερός– έχει τις ρίζες του σε σχέσεις όπου ο διάλογος είναι απών και τα συναισθήματα της αγάπης και της στοργής θαμμένα κάτω από χρόνια δυσαρέσκεια και πικρία. 

Μαθαίνοντας να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας

Η μελέτη του Harvard έρχεται να μας υπενθυμίσει, ότι τα συναισθήματά μας δεν είναι «καλά» ή «κακά», «θετικά» ή «αρνητικά». Είναι δικά μας, κομμάτι της προσωπικότητάς μας, μοναδικά για τον καθένα μας. Επειδή η σημασία τους είναι καθοριστική όσον αφορά την ποιότητα της σχέσης μας με τους άλλους είναι σημαντικό να μάθουμε να ζούμε με αυτά, αναγνωρίζοντας, ελέγχοντας, και εκφράζοντας τα. Ερχόμενοι σε επαφή με το συναίσθημα του θυμού και με ότι το περικλείει, μπορούμε να  το απενοχοποιήσουμε, να το αποδεχτούμε και να το χρησιμοποιήσουμε εποικοδομητικά. Σύμφωνα με τον Jerry Deffenbacher, PhD, έναν ψυχολόγο που ειδικεύεται στη διαχείριση θυμού: «Κάποιοι είναι πιο “θερμοκέφαλοι”, θυμώνουν πιο συχνά και με μεγαλύτερη ένταση από τους άλλους, όμως αυτό δεν εκφράζεται πάντα λεκτικά. Μερικές φορές αποσύρονται κοινωνικά, μελαγχολούν ή ακόμα και αρρωσταίνουν»! Οι ερευνητές πιστεύουν ότι, ακόμα και αν προερχόμαστε από δυσλειτουργικές οικογένειες, όπου δεν μπορέσαμε να μάθουμε πώς να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας με το σωστό τρόπο, μπορούμε ωστόσο να διδαχτούμε την κατάλληλη τεχνική ώστε να τον ελέγχουμε. 

Έτσι θα πάρεις Α.Ε.Ρ.Α. και θα διαχειριστείς σωστά τον θυμό σου

Δεν μπορούμε να αποφύγουμε να θυμώνουμε, γιατί και ο θυμός είναι μέρος της ζωής μας. Όσο ζούμε θα υπάρχουν φορές που θα πονέσουμε, θα πληγωθούμε, θα απειληθούμε, θα αδικηθούμε. Θα χρειαστεί να σταθούμε στα πόδια μας και να αμυνθούμε απέναντι στους άλλους, να ξεκαθαρίσουμε τη θέση μας. Ίσως, όταν έρθει αυτή η στιγμή, θα διευκόλυνε να σκεφτούμε τον θυμό σαν καυτό Α.Ε.Ρ.Α. και να αντιδράσουμε ήπια:

• Αδρεναλίνη, φτάνει στα ύψη την στιγμή που θυμώνουμε, θολώνει τη λογική και φουντώνει το συναίσθημα.
• Έλεγχος αναπνοής για αποτελεσματικότερη διαχείριση θυμού.
• Ρώτησε τον εαυτό σου αν είναι η κατάλληλη στιγμή για να αντιμετωπίσεις την κατάσταση ή μήπως να περιμένεις.
• Αντέδρασε όσο το δυνατόν πιο ήπια, λογικά και δίκαια.